اهمیت بازی درمانی برای کودکان اوتیسم و نکات مهم برای شروع آن توسط والدین
دوران کودکی همواره با انواع بازی برای کودکان تعریف می شود. کودکان با بازی، افکار درونی خود را به دنیای خارجی آورده و این گونه داستان های ذهنی خود را بازگو می کنند. بنابراین بازی را می توان از جدی ترین فعالیت های آن ها در طول سال های رشد دانست که سبب رشد خلاقیت، ایجاد انگیزه، انعطاف پذیری ذهن و افزایش اعتماد به نفس آنان می شود. کودکان از طریق بازی نظم را می آموزند و حس رقابت در آنها پرورش می یابد. بنابراین، یادگیری یک اصل اساسی در زندگی می باشد؛ چرا که کودکان از طریق بازی یاد می گیرند.
فرایند ابتدایی در بیشتر بازی ها به صورت خودجوش و توسط خود کودک آغاز شده و پس از گذشت زمان با تقلید از آنچه در پیرامون خود و رفتار بزرگترها و همسالان می بیند، آن را گسترش می دهند. به طوری که پس از مدتی، کودک حتی بدون حضور اسباب بازی های خود بازی را آغاز کرده و به تنهایی به ایفای نقش به جای شخصیت های خیالی بازی هایش می پردازد.
با اینکه بازی کردن برای کودکان اوتیسم را می توان چیزی فراتر از سرگرمی یا گذران وقت دانست اما، شروع آن در یک کودک اوتیستیک به سادگی آغاز آن در سایر کودکان نیست. بسیاری از کودکان اوتیسم در طول سال های رشد آغازگر بازی نبوده و روند بازی کردن آن ها بسیار متفاوت با سایر کودکان هم سن خود است و شبیه به یک جریان از بازی کردن عادی با انواع اسباب بازی نبوده.
کودکان اوتیسم بیشتر تمایل دارند به تنهایی خود را مشغول کرده و با تعداد مشخصی اسباب بازی بازی کنند. اسباب بازی های محبوب آن ها بیشتر شامل وسایل بازی ای می شود که مانند، ماشین های بازی، اجزای گرد و دوار داشته یا جنس آن ها مثل، عروسک های پولیشی، پشمی و نرم باشد. نکته مهم این است که کودک اوتیسم نمی داند که با همین تعداد مشخص عروسک و اسباب بازی چگونه باید بازی کند. بنابراین باید از ابتدا چگونگی درست بازی کردن به آنها به صورت مرحله به مرحله آموزش داده شود.
مطالعات مختلف نشان داده که بازی درمانی مناسب ترین روش درمان برای کودکان اوتیستیک ۳ تا ۱۱ ساله است. مداخلاتی که به منظور بهبود مهارت های اجتماعی انجام می شوند، لازم است در محیط خانواده و با مشارکت اعضای خانواده انجام شود. در اینجا نقش والدین کودک، خصوصا مادر، برای آموزش صحیح و گام به گام به فرزند خود برای شروع بازی پر رنگ می‌شود.
- درباره اهمیت پیگیری و انجام بازی درمانی به ویژه در محیط خانه می تواند به موارد زیر اشاره نمود:
۱- از آنجا که کودکان اوتیستیک اغلب وقتشان را در خانه و در کنار اعضای خانواده می باشند، مادران این کودکان در خانه یا سایر محیط های اجتماعی می توانند به نحو موثری به رشد روابط اجتماعی آنها کمک کنند.
۲- مداخلات متمرکز بر والدین به عنوان روش هایی در نظر گرفته می شوند که تاثیر زیاد و هزینه پایین را برای خانواده کودکان اوتیسم به همراه دارد.
۳- چون که که والدین بیشترین زمان را با کودک خود می گذرانند و می توانند بیشترین کار تک به تک را با کمترین هزینه انجام دهند، بسیار مقرون به صرفه است.
۴- با فراهم کردن یک محیط تسهیل ثابت و دائمی در منزل، والدین می توانند جنبه هایی خاص از رفتار کودکشان را هدف قرار دهند و بر روی آن فرایند تسهیل را انجام دهند.
۵- آموزش بازی به مادران کودکان اوتیستیک می تواند ارتباط میان کودک و اطرافیان را بیشتر کرده و اجتماعی شدن کودک را تقویت نماید.
۶- بازی درمانی برای کودکان اوتیسم فرصتی را فراهم می آورد تا هم کودک تفریح کند و هم توجه اطرافیان و اعضای خانواده را به خود جلب کند که این جریان در بسیاری از موارد باعث کاهش شدت مشکلات رفتاری می شود.
- نکات مهمی که والدین بایستی به هنگام بازی درمانی با کودک اوتیسم مد نظر داشته باشند شامل موارد زیر است:
۱- پیش از اقدام برای شروع فرایند بازی درمانی با کودک در محیط خانه حتما با تسهیلگر کودک مشورت های لازم جهت اطلاع از روند و چگونگی انجام و پیگیری انواع بازی صورت پذیرد.
۲- انتخاب نوع بازی و اسباب بازی های مورد نظر بایستی طبق نظر تسهیلگر مربوطه و علاقه کودک انتخاب شود.
۳- به یاد بسپارید که کلید اصلی در شروع و پیگیری انواع مداخلات برای کودکان اوتیسم، از جمله بازی درمانی، صبر است. کار با کودک اوتیسم روندی آهسته همراه با فراز و نشیب های غیر قابل پیش بینی را به همراه دارد که می تواند صبوری و انگیزه والدین را برای ادامه کار به چالش بکشد.
۴- تمامی مراحل برای انجام بازی درمانی باید توسط والدین به مراحل کوتاه تر تقسیم شده و به ترتیب به کودک اوتیسم آموزش داده شده و برای رسیدن به نتیجه ای قابل قبول به صورت مداوم تکرار و تمرین شود.
۵- بهتر است محیط مورد نظر در خانه جهت انجام بازی درمانی؛ محلی ثابت و دائمی مثل، اتاق خود کودک، بوده و مدام موقعیت آن از جایی به جای دیگر تغییر نکند.
۶- کودک را به انجام بازی خاصی مجبور نکنید. زیرا باعث ایجاد اضطراب و ترس در او شده و پیگیری دوباره روند بازی درمانی را با مشکل مواجه می کند.
۷- کودک اوتیسم ممکن است در شروع کار احساس اضطراب و ترس داشته باشد که این وضعیت برای کودکی با شرایط او کاملا طبیعی است. اضطراب در کودکان اوتیستیک به دلیل حضور محرک ترس آور پدیدار شده و کودک با گذشت زمان در میابد که در محیط بازی تنها با مادرش در ارتباط است و چون محرک ترس آوری نمی کند سطح اضطراب کودک فروکش کرده و پیگیری برای انجام بازی ها با او در مسیر طبیعی و بهینه خود قرار می گیرد.
۸- از جمله بازی های مناسب برای شروع بازی درمانی با کودک اوتیسم در خانه می توان به بازی با حیوانات و عروسک های خیمه شب بازی و خمیر بازی اشاره کرد.
